Nel pomeriggio di sabato 26 settembre, a Torino, presso la sede della Società di Mutuo Soccorso “Edmondo De Amicis” di corso Casale si è tenuta la Vijà, organizzata da “Monginevro Cultura” di concerto con il “Centro Studi Cultura e Società”, dedicata al ricordo di Vittorio Fenocchio (Tòjo Fnoj), scomparso lo scorso mese di dicembre, manifestazione di cui si parla in altro articolo di “Civico20News”.

Per i cultori della lingua piemontese, riportiamo il testo dell’intervento tenuto da Sergio Donna alla “Vijà”, in memoria dell’amico Tòjo Fnoj (m.j.).

«Salut a Tòjo

A l’é nen fàcil definì un përsonagi come Tòjo Fnoj (Vittorio Fenocchio).

Na figura granda, amportanta, nòbila. Un galantòm.

Chiel as definìa “cultor ëd la lenga e dla stòria piemontèisa con tuti ‘j sò valor”. Valà: chiel, adess ch’a-i é pì nen, a l’é diventà un ëd costi valor.

Espression s-cëtta dël genit e spòtich caràter dij piemontèis, contrariament ai leu comun e ai pregiudissi ‘d chi an conòss nen bastansa: amis ëd tuti, confident, generos, simpàtich, irònich e dzortut auto-irònich, con la batùa pronta e genuin-a.

Come Giandoja, dont Tòjo për tanti agn a l’ha portà la mascra.

Tòjo a l’é stàit:

1. n’imprenditor prudent, giudissios, duvert con ij dipendent, uman e a la medésima mira esigent, ma rispetos ëd la përson-a, ëd l’òm, ëd l’ànima;

2. në scritor e un giornalista an lenga piemontèisa ch’a savìa dovré la piuma con bel deuit e bon gust;

3. n’espert dël bon mangé e dël bon bèive: come Mario Soldati, a savìa dëscheurve le arsete pì dlicà dla tradission piemontèisa, e le galuparìe pì arsercà dla bon-a tàula, o le perle pì ràire dij vin ëstërmà ant le stagere dle cròte ëd nòst Piemont: ma a sje tenìa pa për chiel. A fasìa an manera che ognidun a podèissa conossje, butand soa competensa al servissi dla gent, con soa sapiensa ancreusa, mai bravà, e sensa mai desse ‘d sagna. E se n’amis a ‘ndasìa a trovelo, chiel aj dëstopava pròpi la bota pì pressiosa;

4. a podìa parlete ansema për ore, i të stofiave mai dë scotelo: përchè soe paròle a j’ero pien-e ‘d coltura, esperiensa, condìe ‘d batue, faribolade dròle, ma mai greve: sempre fin-e e dlicà;

5. a l’é stàit ël pilastr ëd l’Associassion Gorisa dla soa Pianëssa;

6. a l’era un-a dle pì bele ànime dla Ca dë Studi Piemontèis, dont a l’é stàit për tanti ani brandé autèntich e tesoré atent e giudissios;

7. a Tòjo Fnoj as dev la creassion ëd la “Festa dël Piemont”, ant ël lontan 1968. L’ùltima edission che Tòjo a l’ha cudì e soagnà a l’é tnusse pròpi a Pianëssa, e a l’ha vist la partesipassion ëd milanta përson-e, ch’a son radunasse antorn a chiel e al Gran Drapò con l’orgheuj e la gòj d’esse piemontèis;

Tòjo a l’é stàit tut sòn e tante àutre còse ancora.

I l’oma parlà ‘d gòj. Tòjo Fnòj a l’era për la gòj, nen për la tristëssa.

Ancheuj noi i selebroma la “Festa ‘d Turin”: st’ani, chiel, a l’é nen con noi fisicament, ma a l’é present con sò spìrit.

Dësmentioma la malinconìa: chiel a veul vëdd-ne co’ ‘l soris. A l’é lì, tacà a soa fija. I lo vëdde ‘dcò vojàutri?

A l’é sì, davzin a noi, ch’an sorid, “co’ ‘j sò cavèj pentnà, | la riga da na part | e ‘n bron cit e dësbela | calà giù da la front” (come i l’avìa scrivù ant una poesìa che i l’avìa dedicaje ‘l di dòp ch’a l’ha lassane) : e antlora foma festa tuti ‘nsema, con Tòjo, con la poesìa e la mùsica piemontèisa, e l’amicissia vera (ch’a l’ha gnun termo o confin).»

Testo e foto: Ufficio Stampa Monginevro Cultura