Fonte: “Piemontèis ancheuj”

Ala biblioteca dël Consèj Regional dël Piemont a l’é duverta na mostra interessanta an sle cartolin-e anlustrà dij prim vint ani dël Neuvsent [2013].

La mostra a l’é cudìa e soagnà, ant un catàlogh pì che bel, da Silla Boella, colessionista e padron-a ’d coste curiosità motobin originaj.

La colessionista a l’ha strenzù sò interesse a le Fomnin-e e ai Masnà coma soget fra ij pì simpàtich e amusant.

La cartolin-a anlustrà a l’era nà ’nt la sconda metà dl’Eutsent (apopré vers ël 1870 mentre che la prima cartolin-a postal a l’era surtìa an Àustria al prim d’otóber dël 1869) coma mojen ràpid e popolar për comuniché fra le gent ch’a j’ero lontan-e fra ’d lor.

Da antlora a l’é servùa a trasmëtte an tut ël mond pensé, stat d’ànim, emossion, sentiment, gòj, tristësse, veuja ’d vive e d’arcordé.

La semplicità popolar ëd la cartolin-a e sò spantiament coma usagi a l’avìa tirà l’atension ëd tanti anlustrador e dissegnator che con soa art a l’avìo creà ëd sene ’d géner e ’d costum, fin-a a rivé a ’d livej ëd bon-a decorassion.

Se i pensoma al ròl ëd la dòna a l’inissi dël Neuvsent, quand ch’a ancaminava a avèj n’importansa ’nt la società e an vàire camp con l’aparission ëd figure avosà d’atris, dë scritris, ëd cantant, ëd modiste soasìe e via fòrt, varda-sì ch’a s’anandiava ’l mond al feminin con dë spassi sèmper pì important.

Cost mond neuv a l’è bin rapresentà an costa mostra dzortut da d’artista coma Marcello Dudovich, che tant a l’avìa travajà a Turin e Carlo Nicco, turinèis, ch’a l’avìo esaltà la mòda. Tutun a-i é ’dcò la man d’Aurelio Bertiglia, n’àutr turinèis, ch’a l’avìa anventà ’l presepio mecànich e ch’a l’avìa dissegnà ëd cartolin-e con soa granda fantasìa; e peui ’dcò Golia (Eugenio Colmo, 1885-1967), sèmper un turinèis motobin apressià a arpreuva dl’importansa ’d costa sità an diversi setor e nen mach con le fàbriche, ch’a l’era stàit compagn dë scòla ’d Guido Gozzano e ch’a l’avìa passà soa vita anlustrand conte, fàule e maravijose cartolin-e.

Fra ij tanti aspet ëd la dòna ch’a seurto da le cartolin-e a-i é nen mach col ëd la mòda pensà coma sartorìa eleganta, ma ’dcò con ij capej, le veste da sposa, le pentnure, ij costum da damin-e, la mùsica.

D’àutri soget ch’a son esponù an costa mostra a riguardo le mame, le masnà, ij gieugh con le buate, jë sghijeur an sla giassa: ij patinator, ma peui a podìo nen manché j’arferiment a le fàule coma Biancafiòca, Pinòcchio, ël Gat con jë stivaj e Capussòt ross. Mersì ’dcò a costi argoment a l’é possìbil fé un viagi a l’andarera ’nt ël temp arcordand l’infansia e fin-a sugné. A l’é na condission che miraco tute le përson-e ch’a l’han passà ij sinquanta a peulo arvive, coma quand ch’as passavo ’nt le man le cartolin-e anlustrà ch’a giravo për le ca dle nòne.

La mostra, dëdlà dla curiosità dl’argoment, a l’ha un vajant aspet coltural e nen mach ël giojos e alégher përcors ëd n’época andàita (dësmentioma nen che an col period a l’era s-ciopà an Euròpa la Prima Guèra Mondial con tuti ij sò mòrt e danegiament), a arvela j’usagi e le costume d’un temp, a na speciala moral e la vita ’d tuti ij di, ij sagrin e j’amor ëd le mame ch’a sercavo tutun ëd porté un soris ant un moment così dramàtich.

Le cartolin-e donca a conto e a conto motobin ëd pì che con le paròle scrite da chi a l’avìa spedije, ch’a l’han un valor pì përsonal, a conto ’dcò lor soa fëtta dë stòria d’Italia e dël mond.