Ancaminomse dal prinsipi. L’ànima artìstica dla LENCI a l’è stàita Elena König, ëd pare alman, dotor an siense naturaj e grand apassionà ’d pitura che a Turin a l’era ’l responsàbil ëd la Real Stassion agraria. La mare, d’orìgin àustriache, a l’era na fomna assè istruìa. Elena König a nass a Turin ant ël 1886 e a viv soa infansia ant un ambient coltural motobin soasì. A dódes ani, ansema a la seur Gerda, a passa sinch mèis ant un sirch equestr e a na resta parèj anciarmà da col mond pien ëd color e ’d lus che as tramudava su roe da na sità a l’àutra.

An conseguensa dla mòrt tròp lesta dël pare, Elena a viv an Svissera, Austria, Ungherìa, Almagna e finalment a së stabiliss a Losanna, con la mare ch’a l’avìa trovà ’n travaj coma ’ntërpret.

A l’età ’d vint ani as trasferiss a Dusseldorf andoa ch’a peul frequenté la Scòla d’Art Aplicà e as diplòma an fotografìa. Ambelelì a duverta në studi fotogràfich e a intra an contat con vàire siramista e modleur ch’a travajavo ’nt la famosa manifattura Rosenthal. Tutun la nostalgìa për soa sità andoa ch’a l’era nà, andoa ch’a vivìa soa seur, a la pòrta a ven-e a sté për semper a Turin andoa, ant ël 1915, as maria con Enrico Scavini.

Ant ël 1919 jë spos Scavini a fondo la Manifatura Ars Lenci për la produssion ëd: «dësmore, buate, babacio, confession, artìcoj për vestimente, decorassion për ròba da veste, scossaj, cussin, capej, scarpe, pantofle, senture, artìcoj ëd mòda e ’d fantasìa, ghingajarìa, tendagi, mòbij an bòsch, aredament për la ca...». LENCI a l’era l’acrònim ëd la dita ch’a s’ispirava al mòt latin: Ludus Est Nobis Costanter Industria.

Ël boneur për la LENCI a ’ncamin-a ’nt ël 1923 quand ch’a produv ëd buate vestije con un pann colorà, assè particolar, ch’a l’era stàit përfessionà da Harald, ël frel d’Elena. A l’é an costa manera ch’a nass ël famos pann LENCI.

La LENCI a fà soa prima granda aparission an pùblich pròpi an col ann, a la Prima Mostra Antërnassional ëd j’Art Decorative ’d Monza e ’ndoa ch’a buta su doe sale: ant la prima a espon ëd giojere con buate, për la sconda sala ’l famos pitor turinèis Gigi Chessa a progeta na stansiëtta për le masnà. A l’é sùbit un grand sucess e la LENCI a duverta ’n negòssi sota l’avosà Galerìa Vitòrio Emanuel ant ël sénter ëd Milan. Ant ël 1925 a partessipa a l’Esposission Antërnassional d’Art Decorative ’d Paris andoa ch’a vagna tre Gran Prix, set diplòma d’onor, ses midaje d’òr e tre d’argent.

A col temp-là l’asienda a l’avìa sessent dipendent e lòn ch’a fasìa «a j’ero nen ciadeuvre» coma ch’a disìa madamin Elena «ma ròbe piasose ch’a podìo sté an tute le ca».

Ant ël 1927 la LENCI a partèssipa torna a la mostra ’d Monza ’ndoa che Elena König Scavini a progeta e a compon n’ambient con l’aspet d’un negòssi ’d fior e ’d buate. J’arviste d’aredament e ’d costum pì avosà d’Euròpa a parlo con calor ëd la LENCI, artìcoj pien ëd compliment a seurto su The Studio, Jugend, Vogue, Die Dame, Art e Decoration, Gazette du Bon Ton e via fòrt.

Dòp vàire sucess, ant ël 1928, la LENCI a s’anandia con la produssion ëd siràmiche con la colaborassion ëd vajant artista e decorator. Elena König Scavini a crea e realisa ’d përson-a divers modej an siràmica con la preferensa vers le figure feminin-e, fomne giovo, masnà e chèich soget sàcher. Tute coste siràmiche a son caraterisà da në stupor candi o da na malissia rafinà. Ij soget modlà da madamin Elena a son motobin apressià an Italia coma a lë strangé; ël sucess a l’é nen mach comercial, ma a ven ëdcò da j’opinion smonùe dai pì vajant crìtich d’art ëd l’época. Le siràmiche dla LENCI a ven-o esponùe an tute le pì ’mportante esposission antërnassionaj.

Ëd cost grand sucess a na fan part diversi brav artista piemontèis, pitor e scultor, ch’a capisso lë spìrit decorativ ëd la LENCI e për la qual a progeto ’d modej ch’a dventran famos.

Fra costi artista i arcordoma, fra i tanti, (sensa dësmentié la pì che brava e mai straca Elena König Scavini) jë scultor: Nilo Beltrami, Giuseppe Porcheddu, Giovanni Riva, Felice Tosalli, e ij pitor Gigi Chessa, Giulio da Milano, Giovanni Grande, Massimo Quaglino, Felice Casorati, Mario Sturani, Sandro Vacchetti e Felice Vellan. Costi artista, coma na granda famija, a travers la LENCI, a l’han portà ’l nòm ëd Turin ant ël mond.

La fortun-a dla LENCI a l’era dovù ’dcò a la granda perfession técnica e al sever contròl che madamin Elena a pretendìa dai sò ovrié.

Belavans, coma an tute le bele stòrie, a riva semper la paròla fin. Ëdcò la LENCI, malgré ’l gròss sucess antërnassional, a patiss la greva recession mondial e, coma conseguensa, a l’ha dificoltà a manten-e àut ël livel ëd produssion. Ant ël 1937 la situassion econòmica a dventa satìa e madamin Elena a l’é obligà a dé via l’asienda e da col moment a ’ncamin-a n’àutra stòria, dël tut diferenta.

Fin-a al 1941 Elena König Scavini a seguita a travajé coma dipendenta dla LENCI, peui a lassa për semper la manifatura e as dedica a la scultura e a l’aredament.

Ant ël 1974, a la bela età d’otanteut ani, Elena König Scavini, fomna strasordinaria ’d famija alman-a, nassùa a Turin e an-namorà ’d costa veja Capital, a lassa për semper soa sità, le siràmiche, le buate, la mòda, le veste, ij caplin e tanta fantasìa e a pòrta lassù ’nt ël cel j’idèje e ij grand seugn ëd na bela stòria, lassand a noi sò cit mond ch’a seguitrà a fene sugné për semper.

Foto da: LENCI. Sculture in ceramica 1927-1937 ed. Allemandi

Mostra Art e Industria a Turin - L’aventura LENCI – Siràmica d’aredament