Fonte: “Piemontèis ancheuj” 

Felice Vellan a nass a Turin a l’óndes ëd Gené dël 1889,la giornà ch’a l’era staje na gròssa fiocada; soa famija a stasìa an Cors Tòjo Emanuel al nùmer 82. A l’età ’d des ani, ant ël mèis dë Stèmber dël 1899 da la soa fnestra, ël cit Felice, a assist a l’inaugurassion dël monument al Rè Galantòm e ’d cost arcòrd a na parlerà soens përchè a l’avìa vëdù ’l Rè Umbert I e la Regin-a Margherita con tuta la Cort, ij cavaj, le caròsse, ij soldà, ij generaj, ij ministr dël govern, j’ambassador, le bande musicaj e lë svantajé dij drapò; cost a l’era stàit n’aveniment ch’a l’avrìa compagnà tuta soa vita. 

Quand ch’a contava ’d costa manifestassion a memoriava che, ant ël moment ëd dëscoaté la statua, ël tendon ch’a la coatava a l’era restà angavignà ’nt ij barbis dël Rè e ’n pompista a l’era rampiasse lest su sël monument për liberelo. 

Ël pare ’d Felice a l’era originari ’d Castel San Pé, ant j’anviron ëd Casal Monfrà, mentre che la mare a vnisìa da Arpin e a j’ero conossusse a Roma quand che Gioann Vellan a ’mprendìa, ant la capital, ël mësté ’d tenzior. Ël cit Felice a l’era restà orfanin ëd la mare a l’età ’d sinch ani e a l’era peui stàit anlevà da la nòna. Fin-a da masnà a l’avìa dimostrà ’n don special vers ël dissègn e a le scòle elementar a fasìa già ’d caricature, nen mach dij sò compagn, ma ’dcò dla soa magistra che daspërchila a l’avìa nen piasì d’esse pijà an gir da l’ispirassion ëd col masnà birichin.  

Dòp ëd le scòle elementar ël pare a l’avìa anscrivulo a la scòla técnica con la fiusa ’d dé al fieul un futur sigur coma ragionié o contàbil o miraco da ingegné. Tutun ël giovo, bele ch’a studièissa con veuja e profit, a seguitava a dissegné e ’nt ël sò cheur a poponava ’l desideri ’d fé ’l pitor coma mësté. A col época ij giovo ch’a l’avìo intension ëd dedichesse a la pitura a vnisìo ciamà «coj ëd le tre f», visadì fam, frèid e faliment. Ma ’l giovo Vellan a l’era così convint che ’l sò destin a fussa col ëd la pitura che a l’avìa ’ncaminà a vestisse, dòp d’avèj assistù a la Bohème al Regio ’d Turin, ant na manera diversa, lìber da jë schema e da le liure; as vestìa da pitor con na gròssa croata svolatanta, na camisa con ëd quadrèt bondos e ’n capel con n’ala larga. 

Finìe le scòle técniche a l’avìa vorsù dimostré al pare ch’a podìa vagnesse la mica con la pitura e donca a l’avìa ’ncaminà a colaboré con j’arviste umorìstiche; ant ël mentre a s’iscrivìa ’dcò a l’Academia Albertin-a ’d Turin, ai cors seiran ëd nù e d’ornà. An cost perìod, essend che chiel a l’era grand e màire, ël giovo a s’amusava con la ginàstica e a l’era stàit sernù për ël sàut an àut an chèich competission a Venessia ’ndoa ch’a l’avìa vagnà ’d premi. Al temp midem a l’avìa conossù ’l pitor Guarlotti che a l’era pijaslo coma anlev dë studi; a s’anandiava parèj a pituré a euli con na granda passion për ij paesagi ’d fiòca e ’montagna. A l’avìa avù coma magìster Pallonera e Stratta.  

Ant ël 1909 a ven ciamà a fé ’l soldà, ma considerà ij sò atestà ai concors ëd ginàstica, a ven anrolà ’nt ij bërsajé, un còrp militar al qual ël Vellan a sarìa peui restà gropà për tuta la vita. Finìa la fërma militar, a l’avìa dovù giuté sò pare malavi a tiré anans la botega ’d tenzior; peui a dividìa sò temp fra ij lìber contàbij e la pitura. A esponìa e a frequentava coj ëd soa età e a strenzìa amicissia con pitor, scultor, musicista e poeta. A pija parèj l’andi la granda aventura artìstica ’d Felice Vellan. 

Dal 1912 al 1974 a esponìa ’nt le pì ’mportante mostre turinèise e nassionaj: Bienal ëd Venessia, Quadrienal ëd Roma e Turin, Internassional ëd Firense për l’incision, Internassional d’Art Decorativa; a ’ncaminavo ij sò longh viagi an gir për ël mond visitand: Euròpa, Mérica, Asia e Africa e da minca viagi a pòrta a Turin senten-e ’d dissègn e desen-e ’d quàder.  

Chiel a l’avìa ’dcò ’d pì che bon-e adresse coma ator còmich e da l’amicissia con Gilberto Govi a ’mprenderà ij truch ëd sena parèj che Vellan a tacherà a esibisse, a gràtis, con cola soa comicità na frisa rudia ma gënita, an dë spetàcoj amusant pijand la part ëd figure monfrin-e, pajasso, moschetié e d’àutri përsonagi popolar; un di, ant na birarìa ’d Berlin, a l’era travestisse da Hitler e a l’avìa ’mprovisà ’n dëscors ch’a l’avìa fàit chërpé dal rije ’l pùblich present. 

Ant la soa vita a l’é ’dcò stàit protagonista ’d documentari al cine come an television. A l’é për sòn ch’a dventa malfé arcordé an pòche righe col ch’a l’é stàit ël përsonagi Vellan; a l’é stàit òm e artista generos, semper pront a la batùa a lë schers, ma educà e rigoros; a l’avìa fàit amicissia con ëd përson-e strasordinarie coma Cesare Pavese, Dina Galli, Macario, Guido Gozzano, Amalia Guglielminetti, Pininfarina, Sam Benelli e tanti d’àutri.

Chiel a l’ha piturà Turin, ël Pò e le colin-e e le bàite carià ’d fiòca con la midema gòj ëd chi a l’ha la pitura ’nt ël cheur; ma a venta nen dësmentié la soa gròssa umanità; për diversi ani, un di a la sman-a, a mostrava dissègn al Cotolengo ’d Turin a cole përson-e ch’a j’ero stàite meno fortunà che chiel.

Ai 31 ëd Luj dël 1976 Felice Vellan a finìa la soa vita su costa Tèra; a lassava la soa Turin e ij sò amis manifestand ël desideri d’esse sotrà a Caluso, dacant a la tomba d’Alberto Falchetti sò amis mai dësmentià ’d tante aventure e ’d cioche con ël vin bon.

Ciao Felice, ëdcò mi i j’era ’n tò amis.