Riprende, dopo un primo esperimento interrotto per cause di forza maggiore, la collaborazione di “Civico 20 News” con la prestigiosa rivista “Piemontèis ancheuj”, edita dal Centro Studi Don Minzoni, con la pubblicazione di una serie di biografie di pittori del Piemonte, scritte dall’architetto Ferdinando Viglieno-Cossalino in lingua piemontese.

La scelta di inserire nel giornale “Civico 20 News” qualche articolo in lingua piemontese è motivata dal desiderio di far conoscere e, si spera, apprezzare ad un largo numero di lettori questa lingua anche nelle sue espressioni più “dotte”.

Per portare questo contributo alla tutela e alla difesa della lingua piemontese, purtroppo più spesso parlata che scritta, “Civico 20 News” si appoggia ad una consolidata realtà del panorama associativo piemontesista: il Centro Studi Don Minzoni di Strada Settimo 92 a Torino.

Su questo tema, lo ripetiamo, il giornale intende stabilire un dialogo con i lettori: chi desidera rivolgere osservazioni, critiche e segnalazioni riguardanti questi articoli in lingua piemontese, può rivolgersi a Milo Julini, collaboratore di “Civico 20 News”.

Dopo queste considerazioni, non resta che augurare “buona lettura!”.

L’infansia ’d Federico Boccardo a l’é un pòch movimentà.

A nass a Varal Sesia ant ël 1869 da pare turinèis che a l’era impiegà coma geòmetra dël catast.

Për motiv ëd travaj ël pare a ven continuament trasferì e as pòrta apress la famija.

Prima a Teano ant ël 1870, peui a Vergate (Bologna) ant ël 1872, ant ël 1877 a Savon-a, ant ël 1878 a Loano, ant ël 1880 a Pontedecimo e finalment ant ël 1881a Coni anté ch’a resta për quatr ani.

Ant ël 1885 la famija Boccardo, con ël giovo Federico, a l’é a Turin dova ’l pare a restrà an servissi fin-a al 1893.

Ant la nòstra sità ël giovo a frequenta l’Istituto Técnich dova a dimostra d’esse bin dispòst a le materie sientìfiche tant che ’l pare a ved për Federico n’avnì da ingegné.

As diplòma e contra la volontà dël pare, a s’iscriv a l’Academia Albertin-a dle Bele Art ëd Turin ch’a frequenta fina al 1893 con risultà motobin bon. A l’é anlev ëd Pier Celestino Gilardi e ’d Giacomo Grosso.

A treuva un cit ëstudi da pitor prima an cors San Morissi, peui as trasferiss an via Bava, an séguit an via Napion e an fin an via Balbo.

Ant ij mèis estiv, con ij sò, a sogiorna a Casalborgon, ant la veja cassin-a ’d famija (Cassin-a Boccardo).

Ant ël 1899 ël pare a vend la cassin-a ’d Casalborgon e a na cata un-a a Bussolin, ant ij press ëd Gasso. Ant l’ann midem Federico a së sposa ma dòp quàich temp a-j meuir ël pare.

L’artista, purtròp, a taca a avèj ij primi indissi d’una maladìa da la qual për maleur a rivrà nen a guarì.

A deurb ël neuv ëstudi an via Santa Giulia 54, an Turin.

Boccardo, tìmid e isolà, a partéssipa pòch a la vita artìstica turinèisa.

A espon a la Promotris ëd le Bele Art con un bon sucess, ma a l’ha pì car travajé an silensi; ij sò interess pitòrich a miro a le còse ’d minca di, a l’ambient famijar e a j’intern con figure.

Tra ’l 1900 e ’l 1901 a viagia an Olanda, an Belgio e a Paris; a son viagi dë studi ch’a-j përmëtto dë sgrandì soa formassion artìstica. Anciarmà da la biciclëtta ch’a consìdera në strument strument

bin vàlid për spostesse, a la dovrava nen mach për andé ant le campagne piemontèise a pituré paisagi ma dcò për compì ’d viagi longh. An efet (quand che le stra a j’ero ancor pa asfaltà) ant ël 1902, ant ij mèis ëd magg e giugn, a part da Turin con soa bici inseparàbil e a riva a Voghera,Piasensa, Parma, Mòdena, Bològna, Firense, Siena, Volterra, Livorno, Pisa e a torna a Turin passand da Genoa e Savon-a. Ant l’otonn ëd l’istess ani a fà n’àutr gir an bici e a vìsita la Val d’Osta. Arlongh a costi viagi Boccardo a disegna soe impression su dij nòtes.

Ant ël 1903, sempre an biciclëtta, a part për n’àutr viagi che da Turin, via Lissandria, a lo pòrta a Piasensa, Cremon-a, Mantova, Ferrara, Ravenna, Rovigo, Padoa e a torna peui për Milan.

Ant un ëscond nòtes Boccardo a scriv con precision ël përcors ëd tute soe tape.

Apress ëd coste esperiense soa vita e sò travaj as divido tra lë studi ’d Turin e longh sogiorn estiv a Bussolin anté ch’a pitura la campagna ch’a l’anviron-a, le rive dël Pò e quàich soget ëd géner. Ant ël 1910 la maladìa as fà sempre pì ansistenta e Boccardo a vend la cassin-a ’d Bussolin.

A passa ancora l’istà dël 1911 a Siosse dova a pitura le coline turinèise ant ël silensi e ant la chiete, lontan da la sità.

Ant l’invern dël 1911/1912, ant lë studi a Turin, a ancamin-a n’autoritrat, ch’a pianta lì, miraco provà da la maladìa. A torna a Siosse ant la speransa che l’aria dla colin-a a peussa deje ancora cola fòrsa che a-j përmëttìa ’d fé ’d viagi longh an biciclëtta.

Purtròp ël 12 ëd magg dël 1912 Federico Boccardo as dëstissa a mach quarantetrè ani.

La soa a l’é stàita na vita curta ma intensa; a l’ha mnà soa esistensa an manera apartà, forse dcò un pòch solitaria e sempre an silensi, ma për chiel a parlo j’euvre ch’a l’ha lassà.

Për tant temp a l’é stàit quasi dësmentià da la crìtica, ma an séguit a l’é stàit ëstudià e rivalutà për sò giust mérit.

Artista onest e cossiensios a l’ha travajà con dignità e grand capacità; per soa originalità e përsonalità a l’avrìa podù confrontesse con un pùblich internassional a Paris e a Londra, ma ’l destin a l’ha impedijlo. Sovens a l’è nen ëstàit capì, ma a l’ha sempre lottà për fortì sò pensé travers soe euvre.

Quàich crìtich, dle vòlte, a l’é nen ëstàit generos con chiel ma Boccardo a l’é stàit bon a superé coste amarësse ’dcò përchè a l’é mai adatasse a fàcij e còmode formulëtte comerciaj.

Ant un sò scrit as les: “per me non ci sono che due cose al mondo: l’amore per la mia famiglia e la passione per l’arte”.